دانشگاه آزاد اسلامی

واحد میبد

دانشکده علوم اجتماعی

عنوان

بررسی نقش رسانه در آموزش پیشگیری از ایدز از دیدگاه کارشناسان علوم ارتباطات اجتماعی

جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد رشته علوم ارتباطات اجتماعی

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

این پژوهش با هدف «بررسی نقش رسانه در آموزش پیشگیری از ایدز از دیدگاه کارشناسان علوم ارتباطات اجتماعی» انجام شده است. از نظر هدف در نوع تحقیقات کاربردی قرار دارد. تلاش گردید که رسالت رسانه های جمعی «شامل تلویزیون، رسانه های مکتوب، اعلامیه ای، اینترنت و فضای مجازی و برنامه های رادیویی» در نقش آموزش و پیشگیری از بیماری ایدز مشخص شود. روش شناسی تحقیق نیز به صورت مطالعه اسنادی و پیمایش است. جامعه آماری تحقیق نیز دانشجویان کارشناسی ارشد و کارشناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد میبد می باشد. روش نمونه گیری به صورت در دسترس است و حجم نمونه نیز270 نفر در نظر گرفته شد. با استفاده از نرم افزارSPSS به تجزیه و تحلیل داده های آماری پرداخته شد و در یافته های تحقیق مشخص گردید که در سطح بندی رسانه ها” برنامه های تلویزیونی ” دارای اولویت اول در مولفه های موثر بر آموزش پیشگیری از ایدز است و ” رسانه های مکتوب ” درای اولویت آخر می باشد. و کلیه فرضیات مطروحه در تحقیق تایید شدند. و نتیجه ای که از تحقیق حاضر بدست آمد، رسانه های جمعی بویژه تلویزیون نقش عمده و شاخصی در آموزش و پیشگیری از بیماری ایدز دارند.

کلید واژه: رسانه های جمعی، تلویزیون، رادیو، رسانه های مکتوب، رسانه ها اعلامیه و پیامکی، اینترنت و فضای مجازی، پیشگیری از بیماری ایدز.

فهرست صفحه

فصل اول کلیات پژوهش…………………………………………………………………………………………………………….9

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………..10

1-1-بیان مسئله………………………………………………………………………………………………………………………..11

1-2-ضرورت و اهمیت انجام تحقیق……………………………………………………………………………………………………13

1-3-اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………..15

1-4-فرضیه های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….16

1-5-سوالات اساسی تحقیق……………………………………………………………………………………………………….16

1-6-تعاریف واژگان اساسی پژوهش……………………………………………………………………………………………17

1-7-روش پژوهش………………………………………………………………………………………………………………….19

فصل دوم ادبیات و مبانی نظری تحقیق……………………………………………………………………………………….21

 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………22

2-1-رسانه چیست………………………………………………………………………………………………………………….24

2-2-کارکردهای رسانه های جمعی…………………………………………………………………………………………….30

2-3- رسالترسانه‌هایجمعی………………………………………………………………………………………………….32

2-4-کارکردهای رسانه های جمعی در امر آموزش بهداشت و سلامت…………………………………………………..34

2-5-شهرنشینی، رسانه و سلامت اجتماعی…………………………………………………………………………………………46

2-6-نقش وکارکرد رسانه ها در زندگی روزمره…………………………………………………………………………………48

2-7-کارکردهای رسانه ها برای فرد…………………………………………………………………………………………..52

2-8-کارکردهای اجتماعی رسانه ها…………………………………………………………………………………………..53

2-9-وظایف اجتماعی وسایل ارتباط همگانی ……………………………………………………………………………………57

2-10-کارکردهای فرهنگی رسانه ها…………………………………………………………………………………………..58

2-11-کارکردهای دیگر رسانه ها………………………………………………………………………………………………59

2-12-روش های آموزش شهروندی……………………………………………………………………………………………63

2-13-نقش رسانه ها در آموزش مهارت های شهروندی……………………………………………………………………….64

2-14-تأثیر تکنولوژی های جدید بر آموزش شهروندی………………………………………………………………………..65

2-15-مبانی نظری پژوهش……………………………………………………………………………………………………….66

2-16-عصر دوم رسانه ها…………………………………………………………………………………………………………98

2-17-گونه شناسی رسانه ها……………………………………………………………………………………………………106

2-18-تعامل پذیری، نقطه عطف رسانه های نوین……………………………………………………………………………..107

2-19-مدل مفهومی پژوهش…………………………………………………………………………………………………….115

2-20-تاریخچه ایدز در جهان………………………………………………………………………………………………………….115

2-21-مرور  سوابق داخلی و خارجی تحقیق………………………………………………………………………………………115

3-فصل سوم روش شناسی تحقیق………………………………………………………………………………………………144

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………….145

3-1-روش پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………145

3-2-گام های اجرایی تحقیق……………………………………………………………………………………………………..147

3-3-جامعه آماری تحقیق………………………………………………………………………………………………………….148

3-4-نمونه و نمونه گیری………………………………………………………………………………………………………….148

3-5-معرفی ابزارهای جمع آوری اطلاعات………………………………………………………………………………………….148

3-6-روایی و پایایی…………………………………………………………………………………………………………………150

3-7-روش تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………………….158

4-فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها…………………………………………………………………………………………..160

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….161

4-1-آمار توصیفی………………………………………………………………………………………………………………………..161

4-2-آمار استنباطی……………………………………………………………………………………………………………………….175

5-فصل پنجم بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………183

5-1-دستاوردهای پژوهش…………………………………………………………………………………………………………….184

5-2-نتایج توصیفی………………………………………………………………………………………………………………………187

5-3-نتایج تبیینی…………………………………………………………………………………………………………………………191

5-4-محدودیت های تحقیق………………………………………………………………………………………………………….192

5-5-پیشنهادات و راهکارها…………………………………………………………………………………………………………..192

منابع………………………………………………………………………………………………………………………………………….195

پیوست……………………………………………………………………………………………………………………………………….200

فصل اول

کلیات پژوهش

مقدمه

قرن بیست ویکم از سوی سازمان آموزشی علمی و فرهنگی ملل متحد به نام عصر ارتباطات نام گذاری گردید . پدیده جهانی شدن و گسسته شدن مرزها بر اهمیت و ضرورت شناخت کارکردهای وسایل ارتباط جمعی و مخاطبان آن می افزاید . نظریه ها در هر علم اساس شناخت عناصر وروابط حاکم بر آن علم می باشد و به گونه ای اجتناب ناپذیر شناخت آنها بر هر طالب علمی در آن زمینه واجب می نماید . بدون شناخت دقیق و درست از اجزاء و عناصر شکل دهنده هر علم نمی توان در مورد آن به ارزیابی و پیش بینی پرداخت و جهت آنرا در تبیین پدیده ها تشخیص داد . علم ارتباطات از این قاعده مستثنی نبوده و نمی تواند باشد . با توجه به پیچیدگی های بالای علوم اجتماعی و به ویژه دانش ارتباطات که ابعاد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی ،اقتصادی ،حقوقی، فناوری و غیره را جملگی دربرمی گیرد تعداد نظرات در آن زیاد و تنوع دیدگاهها فراوان است(باقریان،1387) . از سوی دیگر فعالیت ارتباطی بشر که از آغاز زیست جمعی و اجتماعی با او همراه بود دچار تحولات فراوان شده ودر هر عصر به نوعی خاص جلوگر شده است . اینک که در هزاره سوم تمدن بشری وارد عصر ارتباطات و اطلاعات شده است بر توجه و اثربخشی علم ارتباطات افزوده شده است و یکی از مطرح ترین علوم در عرصه روابط بشری به حساب می آید . امروزه رسانه های جمعی و وسایل ارتباطی نقش مهمی در تمامی کشورها برعهده دارند . از جمله نقش مهم رسانه های جمعی در آموزش همگانی به بشر در جهت حفظ سلامت، بهداشت و پیشگیری از بیماری های واگیردار و خطرناک است. درک دنیای پیرامون و اطلاع از حوادث و رویدادها به خوبی تاثیرات وسایل ارتباط جمعی را برای ما روشن می سازد . در عصر جهانی شدن فرهنگ حالتی یکپارچه می یابد و در گذر زمان تغییر و تحولات زندگی بشر و پاسخگویی به نیازهای اساسی اندیشه ها و دانستنیها اهمیت وسایل ارتباط جمعی را محرز می نماید . گسترش تکنولوژی ارتباطات وایجاد تحولاتی شگرف در عرصه های مختلف فردی و اجتماعی سبب شده است تا بسیاری از صاحب نظران مسایل فرهنگی و اجتماعی این عصر را عصر ارتباطات نام گذاری کنند(بصیریان راد،1386).در فرایند گسترش فناوری اطلاعات و تأثیرگذاری آن در تاروپود زندگی مردم و جوامع انسانی سؤال اصلی این است که در تکوین پدیده های مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی رسانه ها چه جایگاه و نقش و کارکردی را دارند و چگونه می توان از این دستاورد امروزی بشر، بهترین استفاده را در جهت رشد و تعالی جوامع انسانی نمود(بیات سید شهابی،1386).

1-1-بیان مسئله

رسانه با توجه به قابلیت های بی نظیرش می‌تواند بعنوان یک مکانیسم ارتباطی نقش مهمی را در زمینه سلامت ایفا کند. رسانه همواره در نمایش و معرفی تازه ترین نوآوری های پزشکی، تغییر در رفتار سلامت، تولید اطلاعات سلامت، نمایش تصاویر مربوط به سلامت، سبک زندگی، پزشکی، دارو و درمان و بیماری سهیم بوده است. رسانه های جمعی قدرت قابل توجهی در ساختن الویت ها -این که ما باید به چه مسائلی بیندیشیم- و چهارچوب بندی کردن مسائل و این که چگونه باید به آن مسائل بیندیشیم، دارند.

نمایش های رسانه ای، باورها و ادراکات افراد از بیماری‌ها و سلامت را می سازند یا بر آنها تاثیر می‌گذارند و این باورها و ادراکات به نوبه خود رفتار سلامت فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهند. مسائل سلامت که در رسانه ها به نمایش گذاشته می‌شود به سرعت می‌تواند نگرش مخاطب را تغییر دهد. علاوه بر شکل دادن باورها و ادراکات، نمایش های رسانه ای می‌توانند تولید معنا کنند . تصاویر، کلام و گفتمان رسانه بر نحوه نگریستن به مسائل، مفاهیم و حتی موجودات انسانی تاثیر می‌گذارد(معتمد نژاد،1383).این‌که ما بیماری و فرد بیمار را چگونه بنگریم کاملا تحت تاثیر قالب و چهارچوبی است که رسانه با کمک آن، بیماری و فرد بیمار را به ما معرفی می کند. حتی رسانه می‌تواند ایدئولوژی خود را در چهارچوب بندی کردن موضوعات سلامت دخیل سازد یا این‌که صرفا در راستای تامین منافع ایدئولوژیک خود به ارائه اطلاعات سلامت بپردازد. بنابراین باید گفت که در این موارد رسانه دیگر ارزش اطلاع رسانی یا آگاهی دهی ندارد بلکه صرفا یک ایدئولوژی خاص را منعکس می‌سازد، یا آن را حفظ و جاودانه می‌کند. اهمیت این مهم باید در برنامه های آموزش سلامت و کمپین های تبلیغاتی، حمایت رسانه ای و حتی فعالیت های آموزش سلامت لحاظ شود . بنابراین محققین حوزه سلامت و رسانه باید به مطالعه الویت ها، تصاویر و اظهاراتی که در رسانه به نمایش گذاشته می‌شود بپردازند، همچنین واکنش مخاطبان رسانه به پیام های آن را نیز مورد توجه قرار دهند(سلطانیفر،1382).

حرفه گرایان و دست اندکاران امر بهداشت به قدرت رسانه برای بهبود و ارتقای سلامت جامعه پی برده اند. استراتژی های رسانه ای از جمله حمایت رسانه ای، تبلیغات معکوس، ارتباطات مخاطره، بازاریابی اجتماعی و بویژه ارتباطات از طریق منابع معتبر، همگی استراتژی های سلامت جامعه را حمایت می‌کنند و جز فعالیت های مهم سلامت همگانی به شمار می‌آیند. سازمان های سلامت با کمک مهارت های رسانه ای می‌توانند به توانایی هایشان برای چهارچوب بندی کردن پیام ها اطمینان پیدا کنند و در استفاده موثر از رسانه به درستی عمل نمایند(محسنی،1381).

ایدز پدیده ای با جنبه های مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و حتی امنیتی است که در بسیاری از کشورهای جهان برای پیشگیری از گسترش آن، رسانه های جمعی نقش مؤثری ایفا کرده اند. اما در کشور ما به دلایل مختلف، رسانه ها بویژه صداوسیما وظیفه اطلاع رسانی در این زمینه را چنان که باید بر عهده نگرفته اند در حالی که شواهد علمی نشان داده است آموزش و اطلاع رسانی گسترده و مداوم بهترین راه مصون کردن جامعه از خطر ایدز است. امروزه رسانه های جمعی، بویژه تلویزیون نقش بسیار مهمی در ادارک مخاطبان از جهان واقعی دارند. بازنمایی رسانه ای جهان در چهارچوب تصاویر کلیشه ای و قالبی، باعث شکل گیری ادراک و شناخت طبقه بندی شده از پدیده های مختلف می شود. چنین ادراکی گاه مبنای قضاوت افراد درباره پدیده ها و برخورد با آنها قرار می گیرد(بصیریان،1386). این پژوهش به بررسی شواهد علمی آموزش و اطلاع رسانی درباره ایدز، نقش رسانه های جمعی و پیشنهاد راهکارهایی برای فعال تر شدن رسانه ها در این زمینه در جمهوری اسلامی ایران می پردازد.

همان طور که در بالا گفته شد، ایدز یک موضوع مهم در حوزه سلامت است که به یک فوریت پیچیده اجتماعی و اقتصادی نیز تبدیل شده و مهمترین چالش زمان حاضر در برابر توسعه است. ایدز در حالی که همچنان یک موضوع مهم حوزه سلامت است، مهم ترین مانع در برابر توسعه نیز هست. مؤثرترین راه مبارزه علیه ایدز آموزش بهداشت است، از طرف دیگر اگر آموزش هایی که تا به حال انجام گرفته کاملاً مؤثر بود نباید 3/4 میلیون عفونت جدید در سال 2006 به وجود می آمد(حکیم آراء،1384). بنابراین پیام ها باید تا زمان مورد نیاز برای افزایش درک مردم از آنها در اشکال متفاوت ارائه و تکرار شوند. در این میان رسانه های جمعی در مبارزه علیه ایدز نقش حیاتی دارند و می توانند عامل مهمی در وارونه کردن پیشروی HIV/AIDS باشند(ساروخانی،1383). پژوهشگر پس از توصیف اپیدمیولوژیک ایدز در جهان و ایران به بررسی مطالعات انجام شده درباره رسانه ها و ایدز میپردازد.

سوال اساسی تحقیق این است که با توجه به اهمیت رسانه های ارتباط جمعی کشورمان (ایران)، رسانه ها در آموزش و پیشگیری از ایدز چه نقشی دارند؟

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.